37 lange onderbroeken en 74 wollen sokken

Leonieke Terlouw blogt

Een rondje openluchtmusea laat mij zien hoe een groot deel van de Nederlandse bevolking kleinbehuisd was. Met een gezin van elf in een hutje op de hei. De krotwoningen in de Amsterdamse Jordaan, de krappe bedsteden. Soms oogt het gezellig en knus, maar vaker denk ik aan hoe zwaar het geweest moet zijn. Tijdens de strenge winters buiten op de koude poepdoos of doodziek in een tbc-huisje gedraaid naar de warme zon. Niks geen zomervakantie, maar dag in dag uit, opstaan en aan de slag. De zee op, het land op of thuis het huishouden doen. Dat laatste was minstens zo zwaar…

Misschien wel de zwaarste klus in het huishouden: de was. Wanneer ik alle stappen zie die een huisvrouw van toen moest doorlopen schaam ik mij dat ik niet toekom aan strijken. ‘Maandag wasdag’ wordt gezegd, maar het begon eigenlijk al op de zondag met het koken van de was, vooral sokken, wat zal dat geroken hebben! Wanneer de maandag was aangebroken begon in alle vroegte het ritueel van schrobben, stampen, wringen en het zogenaamde ‘blauwen’. Door je witte goed in een blauw sopje te leggen leek het optisch witter. Dat was natuurlijk de sport, de was zo wit mogelijk krijgen, witter dan de buurvrouw. Na het drogen kwam het strijken en het opvouwen. Niet een paar vouwen en klaar, nee, met de strijkstok werd de maat opgenomen in de linnenkast zodat alles in strakke stapeltjes kon worden opgeborgen.

Terug in het weeshuis probeer ik mij voor te stellen hoe hier de was werd gedaan en dat niet voor een enkel gezin, maar voor wel bijna 40 kinderen! 20 Schorten, 17 boezeroens, 74 sokken! Houd die maar eens bij elkaar… Waslijnen vol met witte en zwarte was, zoals we de kleding van de weeskinderen kenden. Hoe dat eruit heeft gezien gaan we deze zomer meemaken. Op het plein komen wasvrouwen ons hun kunsten laten zien met boender en wasbord. Iedereen die wil mag het vervolgens zelf gaan proberen in de prachtige binnentuin. Klein en groot stropen de mouwen op om de was te komen doen voor een heel weeshuis. Schrobben, stampen en spelen met heel veel water en sop! Van wie is die vieze onderbroek, de zondagse muts of het schort vol vlekken? Leer de bewoners van het weeshuis kennen aan de hand van hun wasgoed. Een ouderwetse, oerhollandse zomer, anders dan anders misschien, maar ik krijg er toch zin in…