Illustratie: Suzanne Huijs

Tussen de sigarenmakers

Catharina Wardekker (1899-1959)

Catharina’s vader is sigarenmaker. De kinderrijke familie valt na moeders dood uit elkaar. Ze moet met haar zusje naar het Elisabeth Weeshuis. Vaders nieuwe huwelijk brengt iedereen weer samen. Om het samengestelde gezin te onderhouden, moeten ook de kinderen meewerken.

Sigarenmaker Anthonie Wardekker en zijn vrouw Jantje krijgen twaalf kinderen. Als Catharina wordt geboren, zijn er al vijf overleden. Catharina groeit op in de Culemborgse Prijssestraat. Een klein huisje zonder riolering, water haal je bij de pomp. Haar vader werkt vermoedelijk in de Trio-fabriek achter de Varkensmarkt. Met dagen van twaalf uur in de stoffige fabriekshal, en stukloon. Bovendien is hij een van de voormannen in de vakbeweging van sigarenmakers. 

In 1906 verliezen de Wardekkers opnieuw een kind, een peuter nog. Kort daarna sterft moeder Jantje en pa blijft achter met zes kinderen. Wat nu? Hij schrijft de protectoren van het weeshuis: ‘Mijn oudste zoon kan wel met mij mee naar de fabriek, en de twee jongens van 3 en 5 jaar kunnen naar mijn broer. Maar de drie meisjes?’

Twee protectoren die beslissen over de aanvraag van de vakbondsman, zijn de sigarenfabrikanten Laan en Dresselhuijs. Dresselhuijs is zelfs Wardekkers baas. Maximaal twee kinderen uit één gezin is de regel. Geen uitzonderingen, beslissen de heren. Wil vader Wardekker de meisjes van 11 en 9 jaar laten opnemen, of die van 6 en 9? Hij kiest Catharina (9) en haar zusje (6).  

Anderhalf jaar later trouwt vader een weduwe met twee kinderen. Catharina en haar zusje gaan weer naar huis. Pa Wardekker moet nu een gezin met acht kinderen onderhouden. Daarbij helpt Catharina’s oudste broer in de sigarenfabriek, en in de jaren erna volgen haar twee jongere broers. Gaat haar oudere zus ook? Catharina zelf hoeft niet, in elk geval tot haar 14e. We weten dat ze enige tijd als dienstbode werkt. 

In 1915 vertrekt de oudste broer naar Hilversum om een eigen leven op te bouwen. En sigarenmakers verdienen er beter. Drie jaar later rouwt Catharina om de dood van haar 15-jarige broertje. Ook de laatste broer gaat in Hilversum sigaren maken. Haar oudere zus trouwt met een sigarenmaker en volgt zijn voorbeeld.

Catharina (26) trouwt in 1925 zelf met een sigarenmaker. Het paar krijgt twee kinderen en blijft in Culemborg. Vanwege vader, die opnieuw weduwnaar is geworden? Intussen verhuist ook de jongste zus naar Hilversum. En in september 1940 besluiten Catharina en haar man hun familie te volgen. Niet voor de sigaren: haar man gaat werken bij de Nederlandse Seintoestellenfabriek. Catharina overlijdt in 1959, 60 jaar oud.

Bij het onderzoek naar het leven van de weeskinderen en de samenstelling van de verhalen over hen is de uiterste zorgvuldigheid betracht. Mochten er desondanks onjuistheden in voorkomen dan verzoeken wij u deze te melden.