Erfgoedfestival Over Grenzen: Culemborg als vrijstad

NICOLE SPAANS BLOGT  Jongeren zoeken grenzen op en overschrijden ze, vluchtelingen, immigranten, emigranten en reizigers passeren grenzen en diplomaten dienen verbinding te zoeken en grenzen te slechten. Een definitie van het begrip grens is een door de belanghebbende erkende en beschermde afbakening van een gebied. En zo is de term opgevat door de organisatoren van het erfgoedfestival Over Grenzen van Gelderland. Met voor Culemborg in historisch perspectief een ‘status aparte’.

De komende maanden staan in het teken van een nieuw erfgoedfestival: Over Grenzen van Gelderland. Van 23 mei t/m 22 juli 2018 organiseert Erfgoed Gelderland dit festival en veel Gelderse musea, erfgoed instellingen en organisaties doen mee! Zo ook het Elisabeth Weeshuis Museum en KuCu, Kunstprojecten Culemborg.

De geschiedenis van Culemborg is als het over grenzen gaat natuurlijk bijzonder interessant. De Lekstad heeft sinds het stadsrechten verwierf in 1318 eigen wetten en regels, en was als heerlijkheid en later graafschap een afgebakend en autonoom gebied. Heer van Culemborg, Johan I van Bosinchem, liet een stadsbrief opstellen met afspraken over bestuur, rechtspraak, strafrecht, belastingrecht, personen- en familierecht. Daaronder behoorde ook het recht van vrij verblijf voor een langere periode, bijvoorbeeld om bescherming te zoeken. Het asiel kon tegen betaling worden aangevraagd bij drost en schout. Zij beoordeelden de aanvraag; bij afwijzing kreeg de aanvrager zijn of haar geld terug.

Theater

Iemand die bescherming zocht was Catharina Alida van der Dussen. KuCu, maakt in het kader van het festival en 700 jaar Culemborgse stadsrechten de theatervoorstelling Tussen Muren in samenwerking met spelers van Theaternetwerk Surpluus, de zangers en gitarist van Trio Beroerd en gastviolist Joep Beliën. Tussen Muren gaat over het zoeken van een veilig heenkomen in de 18e eeuw. Een toneelgroep wil een stuk maken aan de hand van verschillende verhalen. Eén zo’n verhaal is dat van Catharina Alida van der Dussen, die vlucht naar Culemborg voor haar man en om haar vermogen veilig te stellen. Hieronder een voorproefje:

CATHARINA: Ik ben mij bewust van mijn slechte positie en ben dankbaar dat u mij in uw midden wilt opnemen. Wat mij restte was vluchten. Een vlucht ver weg van mijn man, een vlucht naar een toekomst waarin mijn leven veiliggesteld zou worden. Mijn eeuwig trouwe knecht Jan Hoekseweg heeft mij bij mijn barre tocht bijgestaan. Eerst naar Arnhem en uiteindelijk zijn we hier in Culemborg gekomen. Hij zal mij ondersteunen en mij helpen mijn leven te leven. Het is een eer in uw stad te mogen verblijven en ik zal  mijn dankbaarheid tonen. Ook aan de kerk waar ik met veel genoegen op uitkijk vanuit mijn nieuwe woning. 

Speeldata: 8 t/m 10 juni en 12 en 13 juni 2018 | Meer informatie en reserveren. 

De tekst is van Linda Kleverlaan, de regie is in handen van Robbert Baars. De voorstelling wordt gespeeld op het voorplein van het Elisabeth Weeshuis. Het museum, het Weescafé, de bibliotheek en de stadsgidsen bieden activiteiten aan die aansluiten bij de voorstelling. Het museum richt een vitrine bij de balie in met kopieën van de brieven (bewaard in het Regionaal Archief Rivierenland) die Catharina schreef over haar vlucht. Het Weescafé serveert in samenwerking met Kim’s Keuken om 18.00 u voorafgaand aan de voorstellingen diverse menu’s gebaseerd op oudhollandse recepten. Reserveren kan via deze link.

Erfgoedfestival

In het kader van het erfgoedfestival Over Grenzen van Gelderland organiseert het museum verder elke zondag van 27 mei tot met 22 juli om 14.00 u een rondleiding, waarin aandacht wordt besteed aan de vrijstad Culemborg. Verder is het museum startpunt van een fietsroute van 900 kilometer langs de grenzen van Gelderland en het Over-kwartier (Limburg). De route kan uiteraard in delen gefietst worden. Op het voorplein van het museum staan inmiddels twee oplaadpunten voor fietsers met een e-bike. Ook neemt het museum deel aan een online pop-up tentoonstelling over de vlucht van Catharina van der Dussen van Dordrecht naar Culemborg.

Bibliotheek Rivierenland presenteert Vrouwen zonder rechten. In de aanloop naar Tussen Muren verzorgt historicus Bert Blommers een lezing over Catharina Alida van der Dussen. Waarom was Culemborg voor haar een veilige plek? En waar woonde Catharina? De lezing wordt gehouden op dinsdagavond 29 mei in Het Weeshuis en kost 5 euro. Aanmelden kan via de site van de bieb (zie hieronder).

De stadsgidsen van Culemborg hebben een speciale rondwandeling gemaakt die voert langs de historische plaatsen en gebouwen die een rol spelen in het stuk spelen.

Er is dus van alles te doen en te beleven in de komende maanden in en om Het Weeshuis in Culemborg!