Illustratie: Suzanne Huijs

Mevrouw Aafjes

Geertruida Kok (1892-1985)

In een oude VPRO-serie bezoekt de 82-jarige Truitje Kok het Elisabeth Weeshuis. Zij wijst aan waar haar bed stond, maar over haar tijd in het weeshuis laat ze niets los. Op foto’s van toen zie je haar veranderen van een goedlachs meisje in een jonge vrouw met ernstige blik. Wat weten we eigenlijk over de vrouw van de ‘grote’ Pieter Aafjes?

Truitje is de oudste dochter in een gezin met vier kinderen. Haar vader is huisschilder aan de Havendijk. Als hij in 1910 overlijdt, wordt de 8-jarige Trui een Elisabeth-wees. Ze gaat in die tijd naar de openbare school om de hoek, in de Goilberdingerstraat. Later krijgt ze les op de Culemborgsche Huishoud- en Industrieschool.

Vlak voor haar 18e verjaardag ontstaat er een rel rond Trui. Volgens de protectoren nam vader Veldhuis haar zonder hun toestemming mee op een uitstapje met de weesjongens. ‘Er ligt enige intimiteit in de handelingen van den vader tegenover Truitje die niet gewenscht is en zij zou ook aan eenige vrijage doen met zekeren Aafjes alhier.’ Trui moet weg uit het weeshuis. Haar school mag ze nog wel afmaken.

Zeven jaar lang woont Trui dan bij haar moeder in de Achterstraat. Ze knopen de eindjes aan elkaar met huishoudelijk werk en naaiklussen. In 1917 trouwt de 24-jarige Trui met haar grote liefde, de jonge dirigent Pieter Aafjes. Een levensgenieter vol humor, een man met een enorme uitstraling. Pieter brengt muziekvereniging Crescendo tot ongekende bloei. De Culemborgers dragen hem op handen.

Tegenslag is er ook. Hun 17-jarige zoon Piet overlijdt na een langdurige ziekte. Geertruida besluit aan de slag te gaan bij het Nederlandse Rode Kruis. In de oorlog helpt ze bij de opvang van honderden evacuees uit de Bommelerwaard. Bij hun 25-jarig huwelijksfeest in 1942 huldigt Crescendo het echtpaar Aafjes met een serenade. Vijf jaar later overlijdt Pieter plotseling. Crescendo heet sindsdien Harmonie Pieter Aafjes.

De ‘vrouw van’ blijft alleen achter, maar staat nog tientallen jaren volop in het leven. Bekend en geliefd in haar geboortestad Culemborg. Op latere leeftijd verhuist Geertruida van de Achterstraat naar serviceflat de Driestad. In haar kamer hangt een geschilderd portret van haar man, op het dressoir staat een foto van haar jonggestorven zoon.

In de tv-serie uit 1974 volgen we Trui niet alleen naar het weeshuis, maar ook naar een repetitie van Harmonie Pieter Aafjes. In haar oude school, toen en nu het kloppende hart van deze muziekvereniging. In 1985 komt er een einde aan het lange leven van de 93-jarige mevrouw Aafjes.